Duinsabelsprinkhaan (foto: André Geelhoed)

Al 5.000 verschillende soorten in de Gelderse Poort waargenomen

Dit jaar zijn in het kader van Soortenjaar Gelderse Poort al meer dan 5.000 verschillende flora- en faunasoorten waargenomen in de Gelderse Poort. Het aantal is slechts een tussenstand. Onder de waargenomen soorten zitten talloze algemene soorten, maar ook veel zeldzaamheden en zelfs soorten die voor het eerst in Nederland werden gezien.

Het soortenjaar

In 2022 willen de Flora- en Faunawerkgroep Gelderse Poort en Staatsbosbeheer samen met zoveel mogelijk natuurliefhebbers meer dan 5.000 soorten ontdekken in de Gelderse Poort. Dit doel is inmiddels dus behaald. De 5000e soort was een Amarantensteilneus, dit is een blindwants die werd waargenomen door Erik van Dijk. Bij 5.000 stopt de teller niet; we stoppen pas met zoeken als het jaar afgelopen is.
De Gelderse Poort is het gebied waar de Rijn vanuit Duitsland Nederland binnenkomt en zich vertakt in de Waal, de Nederrijn en de IJssel. Het gebied is belangrijk voor talloze soorten die zich via de rivieren door de rest van het land verspreiden. De Gelderse Poort is ook een gebied waar dankzij natuurontwikkeling de natuur veel meer ruimte heeft gekregen. Doordat de rivier in de uiterwaarden veel ruimte heeft gekregen, ontstaat een zeer dynamisch gebied. Het natuurbeheer gebeurt vooral door de rivier zelf en met de jaarrond grazende runderen en paarden die zorgen voor variatie in de begroeiing. Zo liggen er vooral langs de Waal uitgestrekte jaarrond begraasde natuurgebieden. Daarnaast liggen in de Rijnstrangen bijzondere graslanden en uitgestrekte rietmoerassen die gemaaid en beheerd worden. Voor de rest bestaat de Gelderse Poort voornamelijk uit agrarisch gebied. In de natuurgebieden zijn vooral de lagere natte en kleiige delen minder gevoelig voor stikstof. Ondanks dat de diversiteit aan biotopen in dit gebied relatief klein is, zijn er nu al spectaculair veel en bijzondere soorten waargenomen. De Gelderse Poort blijkt echt een hotspot voor biodiversiteit.

Highlights: van Negendoornige wintersteenvlieg tot Schimmelende kroonkruidgalmug

Onder de meer dan 5.000 waargenomen soorten, zitten uiteraard veel algemene soorten, van Huismus tot Madeliefje. Maar er zijn ook allerlei bijzonderheden waargenomen. Zo werd in de Erlecomse Waard voor het eerst een bevestigde vondst van Duinsabelsprinkhaan gedaan. Er blijkt hier een grote populatie op het rivierduin voor te komen. Deze sprinkhaan was eerder alleen bekend van de Kunderberg in Zuid-Limburg en uit de duinen aan de kust.

In de Millingerwaard werd een Negendoornige wintersteenvlieg gevonden. Deze steenvlieg werd in 2010 voor het eerst gevonden in Nederland en was tot nu alleen bekend van de Roer en Swalm in Limburg. Of deze zeer zeldzame wintersteenvlieg zich voortplant in Rijn en Waal is nog onbekend.
Bruchophagus astragali, met als Nederlandse naam Hokjespeulzaadwesp, is een minuscuul wespje dat voor het eerst in Nederland werd waargenomen. De larven leven in de peulen van Hokjespeul, een zeldzame plant die op enkele plekken in de Gelderse Poort te vinden is.
In de Nijmeegse Stadswaard werd Tandzuring gevonden, een zeer zeldzame plant die sporadisch opduikt op slikkige rivieroevers van de Waal. Deze plant is een mooi voorbeeld van hoe soorten zich kunnen verspreiden via de rivieren. Zou de soort de komende jaren ook opduiken langs de IJssel en in het westen van het land?

Er zijn nog tal van andere bijzondere waarnemingen, zoals de eerste Late meidoornspanner buiten het Maasheggengebied, de eerste Zwavelgele peulkokermot buiten Zuid-Limburg, Gele stamjager, Lathyrusbladgalmug, Rupsklaverschijnbekertje, Wimpermos, Wilgenspanner, Schimmelende kroonkruidgalmug enzovoort enzovoort.

De teller loopt door

Het jaar is nog lang niet ten einde dus het aantal waargenomen soorten zal nog toenemen. Het beste seizoen voor paddenstoelen moet bijvoorbeeld nog beginnen. Daarnaast zijn onderzoekers, die duizenden insecten met vallen hebben gevangen, nog druk aan het determineren. Waar de teller zal eindigen weten we niet, maar we zijn nu al blij dat dit hoge aantal is gezien.
Wat we nu al kunnen zeggen, is, dat de Gelderse Poort rijk is aan soorten, oftewel het heeft een hoge biodiversiteit. Vooral in de natuurgebieden is de diversiteit hoog en ook de biomassaliteit is vaak hoog; veel soorten komen er in hoge aantallen voor. Dat zegt iets over de staat van de natuur in de vaak nieuwe natuurgebieden.
In 2023 zullen we een uitgebreide rapportage maken met alle highlights en conclusies.

Meedoen?
Iedereen kan meedoen! Dat doe je door je waarnemingen in te voeren in Waarneming.nl. Op die website kun je ook de waargenomen soorten bekijken.
De komende maanden zijn er ook nog excursies. Specialisten gaan op ontdekking en daarbij kun jij mee. Meer informatie over de excursies en algemene informatie over het soortenjaar lees je hier.

Tekst: Twan Teunissen (Staatsbosbeheer), Niels Eimers en Vincent Sanders (Flora en Faunawerkgroep Gelderse Poort)