Weidesprinkhaan Chorthippus dorsatus (foto: Peter Hoppenbrouwers)
De foto van de week laat een vrouwtje Weidesprinkhaan zien, gefotografeerd in de Kekerdomse waard. Het is een uitzonderlijke late vondst voor deze soort, normaliter laat deze soort zich tot in oktober zien. Het is zelfs de eerste keer dat Weidesprinkhaan zich in november laat zien, mogelijk heeft het zachte weer van de afgelopen tijd hier mee te maken. Inmiddels zijn er weer wat koude dagen op komst. Weidesprinkhaan is pas sinds 2018 bekend in Nederland. Wil je meer weten over deze zeldzame soort, lees dan deze blog.
Klik op deze link om te zien hoeveel en welke waarnemingen er al zijn gedaan in het 5000-soortenjaar. Klik op deze link voor een overzicht van alle foto’s van de week.
Enorme groeiplek van reuzenberenklauw in de Lobberdesche Waard bij Pannerden (foto: Rick Boerboom)
5000 soorten planten en dieren in de Gelderse Poort ontdekken. Dat doel is inmiddels bereikt en het aantal waargenomen soorten gaat inmiddels over de 5700. Binnen die indrukwekkende lijst aan vondsten zijn allerlei soorten te vinden, van microscopisch kleine ongewervelden tot grote zoogdieren. Planten, mossen, korstmossen, schimmels, roesten, galwespen, bladmineerders, luizen, slakken, kevers, vogels enzovoort. Het betreft enerzijds soorten, waarvan je op voorhand al wel zeker weet dat je ze gaat vinden, anderzijds zijn er meer dan 1000 soorten vastgesteld die nog nooit eerder in de Gelderse Poort waargenomen zijn. Enkele vondsten betrof zelfs soorten die nieuw waren voor Nederland. Een klein deel van de aangetroffen soorten is wat we een exoot noemen. Een exoot is een organisme, dat van nature niet in Nederland voorkomt. Deze soorten komen door menselijk handelen in ons land terecht. Het gaat niet om soorten die elders in Europa inheems zijn en door klimaatsverandering oprukken naar Nederland. Een deel van de exoten voelt zich prima thuis in zijn nieuwe omgeving. Deze soorten kunnen zich vestigen in onze natuur en zich snel vermeerderen. Dit zijn de zogenaamde invasieve exoten. Het gaat hierbij om slechts een klein deel van de exoten in ons land. Veel exoten breiden zich echter niet of nauwelijks uit. De aanwezigheid van een exoot hoeft dus niet altijd een probleem te vormen voor de inheemse flora en fauna. Een vinger aan de pols is echter geen overbodige luxe, omdat exoten zich door allerlei factoren alsnog snel kunnen vermeerderen en zich invasief gaan gedragen. Denk bijvoorbeeld aan klimaatverandering. Voorbeelden van invasieve exoten binnen de Gelderse Poort zijn de welbekende Japanse duizendknoop en reuzenberenklauw. Maar ook minder bekende soorten als schijngenadekruid, smalle waterpest of waterwaaier zijn lokaal aangetroffen. Hoe komen die soorten nou hier terecht?
Schijngenadekruid (foto: Rick Boerboom)
Ruim 60% van de uitheemse plantensoorten die in Nederland in het wild zijn waargenomen, betreft verwilderde tuinplanten (bron: NVWA). Vaak is hun aanwezigheid vrij onschuldig, zonder dat inheemse flora in hun voortbestaan bedreigd wordt. En een aantal van dergelijke plantensoorten is bovendien een welkome bron van nectar voor verschillende insecten. Maar ook inmiddels erkende schadelijke soorten als de Aziatische duizendknopen, reuzenbalsemien, hemelboom en late guldenroede kennen hun oorsprong als tuinplant. Naast uitheemse plantensoorten treffen we in de Gelderse Poort ook diersoorten aan die hier oorspronkelijk niet thuishoren, zoals de Chinese wolhandkrab, verschillende soorten uitheemse rivierkreeften, exotische grondels en vogels als de Nijlgans, Indische gans en mandarijneend en zelfs soorten als wasbeer en wasbeerhond zijn waargenomen. Hun oorsprong is zeer divers. Sommige vissoorten zijn ten behoeve van de sportvisserij bewust uitgezet, zoals de karper en snoekbaars. Of in het geval van de uit Azië afkomstige graskarper ten behoeve van de bestrijding van overmatige waterplantengroei. Andere soorten betreffen gedumpte aquarium- en vijvervissen, zoals de blauwband, goudvis en zonnebaars. Exotische grondels hebben onze rivieren vermoedelijk bereikt via lozingen van ballastwater uit schepen. Uitheemse vogels zijn in de meeste gevallen ontsnapte siervogels of hun nakomelingen. Sommige exoten zijn al geruime tijd in de natuur van de Gelderse Poort te vinden, zoals de beverrat, muskusrat, nijlgans en fazant.
Zwartbekgrondel uit de Rijn (foto: Rick Boerboom)
Even wat cijfertjes: in 2022 zijn er in de Gelderse Poort 221 soorten exoten aangetroffen, verdeeld over de volgende soortgroepen:
Planten
136
Sprinkhanen
1
Nachtvlinders en micro’s
3
Zoogdieren
6
Reptielen en amfibieën
2
Vissen
10
Vogels
29
Kevers
9
Wantsen, cicaden en plantenluizen
4
Vliegen en muggen
2
Bijen, wespen en mieren
1
Mossen en korstmossen
1
Geleedpotigen (overig)
7
Weekdieren
2
Paddenstoelen
12
Het betreft dus vooral planten, die grotendeels vanuit tuinen verwilderen. Van de ruim 5700 soorten die in 2022 in de Gelderse Poort gespot zijn is dus slechts een klein deel als exoot te beschouwen, zo’n 3,9%. Binnen die lijst van 224 aangetroffen exoten is gelukkig maar een selectie van soorten als invasieve exoot aangemerkt op de Unielijst van invasieve exoten: Afghaanse duizendknoop, hemelboom, reuzenbalsemien, reuzenberenklauw, parelvederkruid, smalle waterpest, waterwaaier, beverrat, muskusrat, wasbeer, wasbeerhond, nijlgans en lettersierschildpad (de ondersoorten geelbuikschildpad, geelwangschildpad en roodwangschildpad). De Japanse duizendknoop staat niet op deze lijst, maar wordt wel als erg schadelijke soort beschouwd. Van deze soort (en de minder bekende Sachalinse duizendknoop) zijn helaas ook de nodige groeiplekken aanwezig in de Gelderse Poort. Gelukkig hebben we schadelijke soorten als grote waternavel, watercrassula en waterteunisbloem niet gevonden in de Gelderse Poort. Deze soorten vormen geen verrijking voor de natuur in het gebied, aangezien zij wateren en hun oeverzones sterk kunnen domineren en de inheemse flora kunnen verdringen. Alle inspanningen in het kader van het 5000-soortenjaar hebben het beeld van (invasieve) exoten weer een beetje completer gemaakt, zodat groeiplaatsen met die informatie ook actief bestreden kunnen worden.
Jochem doet wel vaker uitzonderlijke ontdekkingen, en ontdekt ook regelmatig nieuwe soorten voor Nederland, maar deze keer heeft hij een spectaculaire ontdekking gedaan. Dit is Euneura stomaphidis, een soort die niet alleen nieuw is voor de Gelderlandse Poort, niet alleen nieuw voor Nederland, maar nieuw voor Europa! Sterker nog, deze soort is alleen nog maar bekend uit Japan! Deze soort heeft een uiterst complexe relatie waarbij maar liefst vier andere soorten betrokken zijn.
Stomaphis longirostris (foto: Jochem Kühnen), let o.a. op de lange steeksnuit.
Laten we bij het begin beginnen: zoals bij alle relaties is dat een plant, in dit geval Schietwilg – Salix alba. Schietwilg is de waardplant voor de verborgen levende stamluis met de naam Stomaphis longirostris, die diep tussen de schors zit. Stamluizen hebben een uitzonderlijk lange steeksnuit om het sap uit de boom te kunnen zuigen. De stamluis is afhankelijk van een mier die hem beschermt, in dit geval Glanzende houtmier – Lasius fuliginosus. De mieren krijgen in ruil voor de bescherming honingdauw van de luizen. De mier beschermt de luis tegen predatoren, maar dat lukt ze niet altijd. Er zijn wespjes die onopgemerkt bij de luizen kunnen komen. In dit geval is dat vermoedelijk Protaphidius wissmannii. Deze legt eitjes in de adulte stamluizen. Deze eitjes ontwikkelen zich tot larven en eten de bladluis dan van binnen op. Hierbij mummificeert de bladluis, hij verkleurt en zwelt langzaam op. Zodra de larven zich ontwikkeld hebben tot adult, sluipen ze door een gat in de rug van de luis hun schuilplaats uit.
Legboor van Euneura stomaphidis (foto: Jochem Kühnen).
Volg je het verhaal nog? Want het wordt nog één stap complexer. Nu pas komt Euneura stomaphidis aan bod. Dit is een wespje dat eitjes legt in de larven van het vorige wespje (Protaphidius wissmannii). Dit doet hij door gemummificeerde luizen te zoeken en daar zijn eitjes bij in te leggen. De larven die uit deze eitjes komen, eten vervolgens de larven van het andere wespje. Dat betekent dat in de dubbel geparasiteerde luizen uiteindelijk alleen adulten van het tweede wespje overleven.
Vleugels met haartjes van Euneura stomaphidis (foto: Jochem Kühnen).
Deze uiterst complexe relaties hebben ook erg mooie namen. Schietwilg is de waardplant voor de stamluis. De stamluis leeft van de wilg, maar zonder deze hierbij te doden en heet daarmee een parasiet. De houtmier en de stamluis hebben voordeel aan elkaar, dit wordt mutualisme genoemd. De wesp Protaphidius wissmannii eet de stamluis (de gastheer) van binnen op en doodt daarmee de luis. De wesp is daarmee geen parasiet, maar een parasitoïde. Ten slotte eindigen we met Euneura stomaphidis die de vorige wesp doodt. Dit wordt daarmee een hyperparasitoïde genoemd. Dergelijke complexe relaties ontstaan alleen maar in stabiele ecosystemen, want als één van deze soorten zou verdwijnen, dan verdwijnen ook alle soorten die hiervan afhankelijk zijn.
Het onderzoek is nog niet definitief, het eerste wespje Protaphidius wissmannii is nog niet ontdekt en kan dus nog niet bevestigd worden. Deze vliegt vermoedelijk eerder uit en is daarom gemist. Het tweede wespje is reeds via specialisten bevestigd. Komend jaar gaat Jochem dit verder onderzoeken in de hoop deze complexe relatie te kunnen bevestigen.
Detailfoto van Euneura stomaphidis (foto: Jochem Kühnen).
Klik op deze link om te zien hoeveel en welke waarnemingen er al zijn gedaan in het 5000-soortenjaar. Klik op deze link voor een overzicht van alle foto’s van de week.
Oktober 2022 bleek door de overvloedige regen in september toch nog goed voor veel paddenstoelen, die spreekwoordelijk uit de grond sprongen. Ondanks de overvloedige regen bleven veel drooggevallen plassen zoals de Oude Waal bij Nijmegen droog staan.
Het doel van 5000 soorten is gehaald en inclusief vervaagde soorten de totale teller voor de Gelderse Poort voor alle jaren de 8000 soorten gepasseerd.
Aantallen
Eind oktober stond de teller op 5721 soorten. Dat is 248 soorten meer dan de eindstand van september. In totaal betrof 68% van de nieuwe soorten voor 2022 zoals verwacht een paddenstoel.
Nieuwe soorten voor de Gelderse Poort
In totaal werden in oktober 69 nieuwe soorten voor de Gelderse Poort gemeld. De echte topper was de invasie aan Prachtbeer Utetheisia pulchella. De langdurige zuidenwind in oktober veroorzaakte liefst 33 waarnemingen van deze tropische nachtvlinder die in Europa als trekvlinder voorkomt. Tijdens een paddelstoelenexcursie door Carolien Reindertsen werd het Bezemkoraaltje Ramariopsis tenuiramosagevonden. Ook interessant is de melding van de Noord Afrikaanse springspin Saitis barbipes in de Meinerswijk. Deze soort komt niet op eigen kracht naar Nederland, maar weet via bagage van toeristen uit Noord Afrika Nederland te bereiken. Ikzelf heb in Nijmegen sinds een bezoek aan Marokko in 2013 een groeiende populatie van deze kleurrijke springspin die inmiddels ook de huizen van buren heeft bereikt. Ook de onterecht gevreesde Valse Wolfspin (https://www.naturetoday.com/intl/nl/nature-reports/message/?msg=29707) werd voor het eerst gemeld in de Gelderse Poort. En wat te denken van een Tijgerblauwtje Lampides boeticus waargenomen door Sjak Gielen. Eerste melding in de Gelderse Poort voor deze warmteminnende dagvlinder uit Zuid-Europa. Ook de oprukkende exotische Dwarsbandkakkerlak deed zijn intrede. In tegenstelling tot de angst van mensen zijn de meeste soorten kakkerlak soorten die zich alleen buiten kunnen handhaven. Zo ook deze kakkerlak. Tot slot vloog de gezenderde Lammergier Gypaetus barbatus over het gebied op 18 oktober. Niemand zag hem, maar hij staat in de boeken.
Het totaal aantal nieuwe soorten voor het 5000-soortenjaar kwam daarmee eind oktober op 1164.
Figuur 2 geeft de verdeling van nieuwe soorten over de soortgroepen weer tot en met oktober 2022.
Figuur 2 Verdeling nieuwe soorten over soortgroepen
Verdeling over soortgroepen
Figuur 3 laat de verdeling van de soortgroepen over de reeds 5721 gemelde soorten zien. De paddenstoelen staan door de oktobermaand met sprong op 1. Nu is het de verwachting dat een deel van paddenstoelensoorten onvoldoende gedocumenteerd zal zijn. Er zijn immers heel veel soorten paddenstoelen, maar een groot deel daarvan vereist bevestiging met microscopisch onderzoek. Opvallend is verder dat behalve de vissen elke soortgroep ten minste 1 nieuwe soort had in 2022. Voor paddenstoelen, vliegen en plant geen probleem, maar voor numeriek kleine soortgroepen als sprinkhanen, dagvlinders en libellen toch wel bijzonder.
Figuur 3 Verdeling soorten 2022 over soortgroepen
De cirkel is bijna rond
Als je nu nog het veld ingaat begint het te verwachten soortenspectrum steeds meer te lijken op dat van de start van 2022 met warme januaridagen. De figuren 4 en 5 geven een beeld van hoeveel soorten er per soortgroep en gezien zijn en het aandeel soorten hiervan dat nieuw was.
Figuur 4 Verdeling soorten 2022 over soortgroepen relatiefFiguur 5 Verdeling soorten 2022 over soortgroepen absoluut
Dit artikel is een tussenstand. Waarnemers hebben enerzijds nog talloze foto’s met mogelijk nieuwe soorten en anderzijds zijn onvermijdelijk niet alle determinaties juist. Kortom de aantallen voor oktober gaan de komende tijd nog een beetje schuiven. Zowel omhoog als omlaag. Daarnaast kloppen de tellers bij waarneming.nl niet exact doordat embargosoorten uit sommige overzichten ontbreken en ontstaan daardoor kleine verschillen.
Prachtbeer – Utetheisa pulchella in de Kekerdomse Waard (foto: Peter Hoppenbrouwers).
Deze waanzinnige nachtvlinder werd deze week massaal overal in het land ontdekt. In andere jaren is deze soort uiterst zeldzaam en wordt slechts zeer zelden gevonden. Door de zuidelijke wind worden momenteel heel veel trekvlinders in ons land waargenomen. In dit Nature Today bericht kan je hier meer over lezen. Er zijn de afgelopen 8 dagen via alleen waarneming.nl al 415 waarnemingen doorgegeven in maar liefst 130 verschillende kilometerhokken in ons land. Ook in de Gelderse Poort zijn diverse vondsten gedaan, de eerste door Twan Teunissen op 24 oktober, maar in de dagen daarna volgden nog 16 nieuwe waarnemingen.
Prachtbeer – Utetheisa pulchella in de Ooijpolder bij de Bisonbaai (foto: Twan Teunissen).
Het warme weer houdt vermoedelijk nog wel even aan, dus je hebt nog zeker kans om deze prachtige nachtvlinder zelf ook te ontdekken. De soort wordt veel aangetroffen op de momenteel nog bloeiende planten en dan met name Bezemkruiskruid. Succes!
Klik op deze link om te zien hoeveel en welke waarnemingen er al zijn gedaan in het 5000-soortenjaar. Klik op deze link voor een overzicht van alle foto’s van de week.
Oranje oesterzwam – Phyllotopsis nidulans (foto: André Geelhoed).
Net als in de rest van het land wordt er in de Gelderse Poort momenteel veel naar paddenstoelen gezocht. De foto van de week laat Oranje oesterzwam zien en is door André Geelhoed gefotografeerd in de uiterwaard van Arnhem. Niet alleen is dit een fraaie foto, maar het is ook een bijzondere soort. Oranje oesterzwam is pas in 2007 voor het eerst gevonden in Nederland. De soort nam gestaag toe, maar tegenwoordig is hij een stuk algemener en is al in 303 atlasblokken (5 km2) waargenomen.
Oranje oesterzwam is een soort die op dood hout groeit. De soort wordt voornamelijk gevonden op de zandgronden. Vondsten in het rivierengebied zijn erg zeldzaam. Dit is zelfs de eerste vondst voor de Gelderse Poort en is daarom extra leuk.
Typerend voor de bovenkant van Oranje oesterzwam (foto: Jan Knuiman) is de aanwezigheid van lange, witte beharing.
Klik op deze link om te zien hoeveel en welke waarnemingen er al zijn gedaan in het 5000-soortenjaar. Klik op deze link voor een overzicht van alle foto’s van de week.
Driebloemige nachtschade – Solanum triflorum (foto: Pim van der Knaap)
Er komt een stortvloed aan foto’s van de meest prachtige paddenstoelen binnen terwijl de planten toch wel echt hun top voorbij zijn. Dus om als plant in de foto van de week te belanden, moet je nog wel even je best doen. Pim van der Knaap maakte deze prachtige foto van Driebloemige nachtschade. De soort is niet inheems, maar al lange tijd (iets na 1900) ingeburgerd en is tegenwoordig vrij algemeen voorkomend in het westen van het land. In de Gelderse Poort is deze soort nog altijd erg zeldzaam, de soort wordt slechts sporadisch gevonden en is hier ook onbestendig. De soort is dan ook slechts twee keer gevonden dit jaar en we hebben toch bijna elke vierkante meter van het gebied afgestruind.
De plant die Pim vond, groeit tussen de basaltblokken op een van de kribben in de Ooijpolder. Driebloemige nachtschade is een liggende plant met diep ingesneden blad. De kelkblaadjes zijn na de bloei sterk omhoog gebogen en staan dan als een kroontje op de vrucht. De soort is voornamelijk te vinden in pioniervegetaties op open en zonnige zandbodem. Twan Teunissen deed eerder dit jaar ook al een vondst van Driebloemige nachtschade en daar zie je mooi in wat voor biotoop deze soort graag groeit.
Klik op deze link om te zien hoeveel en welke waarnemingen er al zijn gedaan in het 5000-soortenjaar. Klik op deze link voor een overzicht van alle foto’s van de week.
Roodborsttapuit – Saxicola rubicola (foto: Kor Bosch)
De Raddes Boszanger is natuurlijk de vogel van de week, zoals vorige week de Siberische Sprinkhaanzanger, maar als foto van de week 40 kies ik voor een andere vogel. Namelijk een foto van de in dit 5000-soortenjaar meest ingevoerde vogel: de Roodborsttapuit (Saxicola rubicola). Kor Bosch maakte deze foto op 2 oktober in de Gendtse Polder. Er zijn nu in totaal 1208 waarnemingen ingevoerd van dit prachtige vogeltje. Hij verslaat daarmee opmerkelijk genoeg de Ooievaar die met 1148 waarnemingen op plaats 2 staat. En laat ook enkele andere door hun grootte eigenlijk eerder zichtbare vogels achter zich, zoals Grote Zilverreiger, Grauwe Gans en Buizerd. Zij volgen met ruim 900 waarnemingen. Toegegeven, de Roodborsttapuit gaat heel vaak op een zichtbare plek boven in een struik of aan het einde van een tak zitten, en is met name het mannetje prachtig getekend en gekleurd, maar dan nog blijft het een klein ding.
Deze week zijn we werkelijk overspoeld met nieuwe soorten paddenstoelen. Ik kan het niet laten om een van de mooiste vondsten hieronder ook op te nemen. Youp van den Heuvel fotografeerde dit Lila koraaltje (Ramariopsis pulchella) op 4 oktober op de Stuwwal langs het Meertje. De lijst is nu de 5500 soorten gepasseerd. Dat is een groot succes, maar we gaan door. Jullie ook?
Lila koraaltje – Ramariopsis pulchella (foto: Youp van den Heuvel)
Klik op deze link om te zien hoeveel en welke waarnemingen er al zijn gedaan in het 5000-soortenjaar. Klik op deze link voor een overzicht van alle foto’s van de week.
September 2022 was eindelijk koel en nat, en dat vulde een beetje de opgedroogde plassen in de Gelderse Poort.
Aantallen
Eind september stond de teller op 5473 soorten. Dat is 222 soorten meer dan de eindstand van augustus. Maar met het vallen van de eerste blaadjes begint de snelheid er wel uit te gaan. Daarnaast zijn bij velen van ons de vrije dagen op 😉.
Nieuwe soorten voor de Gelderse Poort
In totaal werden in september 78 nieuwe soorten voor de Gelderse Poort gemeld. De echte topper was een eerstejaars Siberische Sprinkhaanzanger Helopsaltes certhiola die in de mistnetten in de Ooijse Graaf hing op de CES-locatie. Het twaalfde geval in Nederland en het eerste geval in het binnenland. Op de CES-locatie worden trekvogels onderzocht op onder andere het broedsucces. Na het CES seizoen worden de netten gebruikt om met behulp van geluiden zeldzame overtrekkende trekvogels naar beneden te lokken. Ook voor dit juweeltje met succes. Weliswaar gelokt, maar hij vloog toch maar even over. Wat wordt er toch veel gemist.
Leuk was ook de ontdekking van de zeer zeldzame, maar toenemende Iepenridderwants Arocatus melanocephalus door Tello Neckheim in de Kleine Gelderse Waard.
Peter Verbeek ontdekte achter zijn huis bij Wercheren in het Circul een dode Molmuis Arvicola scherman. De Molmuis (ook wel als Bergwoelrat bekend) komt in het oosten van Nederland voor op drogere plekken en is lange tijd niet onderscheidden van de Woelrat.
Het totaal aantal nieuwe soorten voor het 5000-soortenjaar kwam daarmee eind september op 1095.
Figuur 2 geeft de verdeling van nieuwe soorten over de soortgroepen weer tot en met september 2022.
Figuur 2 Verdeling nieuwe soorten over soortgroepen
Verdeling over soortgroepen
Figuur 3 laat de verdeling van de soortgroepen over de reeds 5473 gemelde soorten zien. Het aantal plantensoorten is met 978 het grootste. Zou het aantal van 1000 plantensoorten in één jaar gehaald worden? Met de herfst in aantocht lijkt 22 nieuwe soorten onhaalbaar. Eind september begonnen na weken regen de paddenstoelen zich te roeren, maar nog niet van harte. Wellicht dat het nog een mooie oktobermaand wordt.
Figuur 3 Verdeling soorten 2022 over soortgroepen
De Sprinkhanen compleet
In 2022 zijn alle sprinkhaansoorten die ooit gezien zijn in de GP waargenomen. Er was zelfs één nieuwe soort. Ook weekdieren, zoogdieren en korstmossen zijn goed bekeken. Van de vogels is maar 60% gezien van wat ooit waargenomen was. Weinig, maar het grootste deel van de 40% gemiste soorten betreft soorten die maar één keer in de zoveel jaar gezien worden. Van de paddenstoelen is nu 50% gezien van wat ooit gezien is. Gegeven de enorme droogte en met oktober nog voor de boeg niet eens een dramatische score.
Figuur 4 Verdeling soorten 2022 over soortgroepen relatiefFiguur 5 Verdeling soorten 2022 over soortgroepen absoluut
Dit artikel is een tussenstand. Waarnemers hebben enerzijds nog talloze foto’s met mogelijk nieuwe soorten en anderzijds zijn onvermijdelijk niet alle determinaties juist. Kortom de aantallen voor september gaan de komende tijd nog een beetje schuiven. Zowel omhoog als omlaag. Daarnaast kloppen de tellers bij waarneming.nl niet exact doordat embargosoorten uit sommige overzichten ontbreken en ontstaan daardoor kleine verschillen.
Hazenpootje – Coprinopsis lagopus (foto: Theo Weiss)
Ook deze week valt de keuze op een paddenstoel als foto van de week. Vrijwel alle nieuwe soorten die deze week aan de 5000-soortenlijst van de GP zijn toegevoegd, zijn paddenstoelen. Dat is op zich geen verrassing, de herfst – en dus de paddenstoelentijd – is nu echt begonnen. Dit keer staat op de foto een paddenstoel in de vorm zoals we die ons vaak voor de geest halen. Toch kent ook deze soort verschillende gedaantes. Wat we hier zien, is de uitgevouwen, sterk gekrulde hoed van een rijp Hazenpootje (Coprinopsis lagopus). De hoed van jonge Hazenpootjes zit nog als een soort dopje over de steel en is sterk behaard met witte haren. Vandaar de naam. Nog wat later, als de sporen rijp zijn, vervloeien de plaatjes van de hoed tot zwarte ‘inkt’ en ziet hij er weer heel anders uit. Dan wordt zichtbaar dat het een paddenstoel is uit de familie van de inktzwammen. De soort komt over de hele wereld voor en leeft op houtresten van bosgrond, maar ook op houtsnippers in stedelijke plantsoenen. Theo Weiss vond dit exemplaar bij een bomenrij in de Rijnstrangen.
Er zijn al aardig wat leuke paddenstoelen gezien, hoewel er nog weinig determinaties zijn bevestigd, maar Nederlands meest bekende en makkelijk herkenbare paddenstoel, de Vliegenzwam (Amanita muscaria), is grappig genoeg nog niet gespot. Mogelijk is het rivierengebied een minder geschikte biotoop voor deze zure bodems en berken minnende soort, maar ergens in de GP moet hij toch wel te vinden zijn, zou ik denken.
Klik op deze link om te zien hoeveel en welke waarnemingen er al zijn gedaan in het 5000-soortenjaar. Klik op deze link voor een overzicht van alle foto’s van de week.
